“Bir taş parçası var karşımızda”:
Akbelen’de talep kömür ocağı planlarının iptali

Bu yazının İngilizcesi Europe Beyond Coal / Kömürün Ötesinde Avrupa oluşumunun sitesinde yayınlandı.

“Nefes alamıyorum şu anda.
Bugün yarın derken sabahın körü gelip girdiler.
Herkes işteyken, herkes hayvanların yanındayken kimse müdahale edemeden gelip indirmeye başladılar ağaçları.
Karşımızda bir insan yok çünkü o kadar konuşuyoruz durdurun kesmeyin diye, karşımızda bir insan yok.
Bir taş parçası var karşımızda.
Duygusuz insanlar var karşımızda.”

Nejla Işık, orman için kesime gelenlere ve tüm dünyaya böyle seslenmişti.

Muğla’ya bağlı İkizköy’ün son orman parçası Akbelen Ormanı, iki santrale kömür sağlayacak madenler için kesilmek isteniyor. İkizköylüler ve çevre aktivistleri bir aydan uzun süredir, 7 gün 24 saat ormanın kesimini engellemek için nöbet tutuyor.

Muğla’daki kömürün hikâyesi Nejla Işık’ın doğduğu 1979 yılında, ninesinin köyüne ilk kazmanın vurulmasıyla başlıyor. Muğla tam 40 yıldır üç santral (Yatağan, Kemerköy, Yeniköy) ve 15 kilometre boyunca santrallere kömür sağlayan madenlerin kıskacı altında yaşıyor.

Santrale kömür sağlayan madenler için bugüne kadar birçok köy boşaltıldı. İkizköy Çevre Komitesi Sözcüsü Nejla Işık’ın eşinin köyü olan İkizköy’e bağlı Işıkdere de onlardan biri. Nejla’nın kızı Esra, babasının ve dedesi ile ninesinin yaşadığı bölgenin yok edilişine ve büyük ailesinin köyden göçüne tanıklık etmiş üçüncü kuşak kömür mağdurlarından. Büyük ailesinin yaşadığı göçün, Akbelen Ormanı’nı korumalarını sağladığını şu sözlerle anlatıyor: “Bir insanın motivasyonunun, gücünün acı olmasını hiç tahmin etmezdim. Ama Işıkdere’de yaşadığımız o derin acı gerçekten burayı üç senedir korumamızı sağladı.”

2018’den beri İkizköylülere evlerini boşaltmaları için ihtarnameler çekiliyor, arada suları kesiliyor. İkizköy Çevre Komitesi sözcüsü Nejla Işık, köyü örgütlemekle meşgul, kızı Esra Işık ise mücadeleyi sosyal medyadan tüm dünyaya duyurmakla.

Aslında çoktan emekliye ayrılması gerekirken 2014 yılında özelleştirilen bu termik santrallerin ve kömür madenlerinin ömrü, Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) bile yapılmadan, 25 yıl daha uzatılmak isteniyor.

Akbelen Ormanı’nda, Yeniköy ve Kemerköy santrallerinde yakıt olarak kullanmak üzere linyit kömür çıkarılmak isteniyor. | Fotoğraf: Mert Çakır, Europe Beyond Coal (EBC).

Mahkeme orman kesimini durdurdu

Kasım 2020’de Yeniköy ve Kemerköy termik santrallerini işleten, Limak Holding ve İÇTAŞ ortaklığındaki YK Enerji, İkizköy’deki Akbelen Ormanı’nın 740 dönümlük bölgesini termik santrallere linyit sağlayan açık maden ocağına katmak için gerekli izinleri aldı ancak İkizköylülerin direnişiyle karşılaştı.

Nejla Işık, günlerce tilki uykusunda beklediğini, bir kulağının ormana girmek istemelerine karşı tetikte olduğunu anlatıyor. Ve beklenen 17 Temmuz’da oldu. Sabah saat 6’da Akbelen Ormanı’na giren Orman İşletmesi kesim ekibi, İkizköy halkı ormanın derinliklerine erişinceye kadar 30’a yakın ağacı kesti. Oysa Orman Genel Müdürlüğü’nün ormanı Yeniköy Kemerköy Elektrik A.Ş. madenine tahsisine ilişkin kararı İkizköylüler tarafından dava edilmişti ve mahkeme bilirkişi keşfine karar vermişti.

İkizköylülerin talepleri açık: Maden işletme izni kararının iptali, santral ve madenlerin ömürlerinin uzatılması planlarının halka sorulması

Köylülerin müdahalesiyle orman şefi kesimi durdurmak zorunda kaldı, jandarma ile orman ekibi sahadan çekildi. İkizköylüler ormanda 24 saat nöbet başlattı. Nejla Işık’ın nefes alamadığı videosu Türkiye kamuoyunda büyük etki yarattı.

Çadır nöbeti sürerken tüm Türkiye’yi kasıp kavuran orman yangınları başladı ve yangın Yeniköy Santrali’ne ulaştı. İkizköylüler dumanların ve küllerin altında bile nöbet yerini terk etmedi. Bu konuda ne kadar haklı oldukları 8 Ağustos gecesi şirketin kestiği 105 ağaç ile ortaya çıktı. Köylülerin direnişi ile kesim durdu. Ancak iki gün sonra jandarma orantısız bir müdahaleyle İkizköylülerin ormanı terk etmesini istedi, İkizköylüler yine direndi ve alanda kalmayı başardı. Sesleri daha da çok kişiye ulaştı. Türkiye’nin en ünlü şarkıcılarından Tarkan da konuyu sosyal medyasına taşıdı. Sonunda mahkemeden beklenen karar 12 Ağustos’ta geldi. Mahkeme orman kesimine dair kararının yürütmesini durdurdu.

Nejla ve Esra ışık, istimlak edilip kömür madeni yapılan eski köylerinden anı olarak getirdikleri ve büyüttükleri ceviz ağacının altındalar. | Fotoğraf: Mert Çakır, Europe Beyond Coal (EBC).

İkizköylülerin nöbeti Türkiye’nin pek çok yerinden doğa aktivisti, siyasetçi, sanatçı desteğiyle sürüyor. Talepleri açık: Çok sayıda hayvan ve bitki türüne ev sahipliği yapan, yaşlı ve doğal bir kızılçam ormanı olan 740 dönümlük Akbelen Ormanı’nda maden işletme izni veren kararın iptal edilmesi; santral ve madenlerin ömürlerinin uzatılması planlarının halka sorulması.

Nejla Işık, tüm dünya kömürden çıkarken, Muğla’nın daha fazla kömüre mahkûm edilmesine itiraz ediyor:

“Toprak gerçekten çok kıymetli. Üretirsen, seversen, aşkla yaparsan hani. Toprak bire bin veriyor. Kömürden vazgeçelim artık. Ben bunu istiyorum…”

İkizköylülerin başlattığı imza kampanyasına destek vermek için buraya tıklayın.