Fransa’da yeşil endüstri yasası
yeşil mi endüstriyel mi?

Bu yıl dünya genelindeki en sıcak haziran ayı geri kaldı. 6 Temmuz’da ise yılın sıcaklık rekoru kırılarak  küresel ortalama sıcaklık 17,23 derece olarak kaydedildi. 

Paris Anlaşması kapsamında kabul edilen sınır olan küresel ısınmanın 1.5 dereceye ulaşması ise uzak bir zamanda olmayabilir. Uzmanlar, 2030 ile 2050’lerin başları arasında bunun gerçekleşebileceğini öngörüyorlar. 

Avrupa Birliği Copernicus İklim Değişikliği Servisi çalışmalarına göre, haziran ayındaki en yüksek sıcaklıklar özellikle Kuzeybatı Avrupa’da kaydedildi. Kuraklığı da beraberinde getiren aşırı sıcaklar, ülkeleri farklı düzenlemelere zorluyor. 

Fransa’ya geldiğimde öğrendiğim ilk kelimelerden biri sıcak hava dalgası anlamına gelen “canicule” idi. Güney şehrinde olduğumdan pek de yadırgamamam gerektiğini düşündüğüm bu hava olayının yanına birkaç yıl içinde kuraklık da eklendi ki bu yadırganması gereken bir durumdu. Hatta 2022 yazında, iki binden fazla belediye, sakinlerine içme suyu sağlamak konusunda zorluklar yaşadı. 

Aşırı sıcaklık ve kuraklığı iklim krizinden bağımsız düşünmemiz mümkün değil. İklim krizinin etkilerini azaltmak için karbon emisyonlarının azaltılması gerekiyor. Küresel karbon emisyonlarındaki büyük payı nedeniyle sanayi sektörü iklim krizi sorumluları arasında en başı yazılabilir. 

Son yıllarda kuraklıkla mücadele eden Fransa hem sanayi sektörünü iklim ile uyumlu hale getirmek hem de Kovid-19 salgını sonrası yaşanan jeopolitik gelişmeler ve üretim zincirlerinin istikrarsızlaşması nedeniyle yeşil sanayi yasası üzerinde çalışmaya başladı. 

“Yasanın amacı: Yeniden sanayileşme ve karbondan arınma”

22 Haziran’da sağcı ve merkezci çoğunluğa sahip Senato’da 251 oy ile kabul yasa tasarısına sosyalist ve komünist 80 senatörler çekimser kalırken, 12 ekolojist senatör ise aleyhte oy kullandı. 

Senato’daki yasa raportörü Laurent Somon, oylamadan sonra yasanın eksikleri olduğunu ancak Fransa ekonomisinin yeniden sanayileşmesi ve karbondan arındırılması için önemli olduğunu belirtti.

Ekonomik Bakanı Bruno Le Maire temmuzun ikinci haftası mecliste tartışılacak yasanın amacını şöyle açıklıyor: Yeniden sanayileşme ve karbondan arınma.

Yasa tasarısı, başlıca atıl çorak araziler üzerine yeşil teknoloji (güneş paneli, rüzgar tribünü, elektrikli araç pilleri ) üretim zincirleri kurmayı, yeşil teknoloji üretiminde bulunan şirketlere 500 milyon euroluk kredi desteği verilmesi, şirketlerin iklim hedeflerine ulaşması için 2,3 milyar euro değerinde doğrudan kredi ya da devlet desteği sağlanması, Avrupa’da üretilen elektrikli araçların kullanımının teşvik edilmesi ve gençler için iklim tasarruf planının oluşturulması maddelerini içeriyor.

Yeşil endüstri yasası yapılan hesaplamalara göre, 2030 yılına kadar 23 milyar euroluk  yatırım ve 40 bin istihdam sağlayabilir. Yeşil endüstri yasasının dünya mal ticaretine bağlı emisyonları sınırlandıracağı öngörülse de elektrik tüketimini artıracak. Bu elektrik ihtiyacının yenilenebilir enerji ve nükleer enerjiden karşılanacağı öngörülüyor. 18 nükleer santralin faaliyette olduğu Fransa, 56 reaktör ile elektriğin yaklaşık yüzde 70’ini nükleer enerjiden sağlıyor. Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron geçen yıl 6 nükleer santral daha inşa edeceklerini söylemişti.

Avrupa Birliği ve ABD’de yeniden sanayileşmeye dair atılan adımlardan geri kalmak istemeyen Fransa, iklim uyumlu olduğunu belirten yeşil sanayi yasası üzerinde çalışmaya başladı

Fransa neden yeniden sanayileşmek istiyor?

Kovid-19 salgını sırasında yaşanan  tedarik zincirinin aksaması, Rusya’nın Ukrayna’yı işgali ve Çin Devlet Başkanı Xi Jinping’in Komünist Parti Kongresi’ne Tayvan’ı işgal etmeye hazır olduğunu söylemesi gibi küresel jeopolitik gelişmeler, üretim zincirlerinin istikrarını kaybetmesi, birçok devletin Çin’den ithal edilen bazı ürünlere olan bağlı azaltmak amacıyla sanayileşme faaliyetlerine hız vermesi Fransa’yı bu sanayileşme konusunda harekete geçirdi. 

Avrupa Birliği ve ABD’de yeniden sanayileşmeye dair atılan adımlardan geri kalmak istemeyen Fransa, iklim uyumlu olduğunu belirten yeşil sanayi yasası üzerinde çalışmaya başladı. Yasanın önemli bir kısmını yeniden sanayileşmeye dair politikaları kapsıyor. 

Fransa’da son 50 yılda binlerce fabrika kapatıldı, sanayi sektöründeki 2,5 milyon iş yok oldu, Fransa sanayisinin Gayri Safi Yurtiçi Hasıla’daki payı yüzde 50 azaldı. Kovid-19 salgını ve  Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinden direkt ve sert bir şekilde etkilenen Fransız ekonomisinde yaşanan yavaşlama ve enflasyon nedeniyle gözler sanayileşmeye çevrildi. Yeni fabrikalar kurabilmek için atıl kalan çorak arazileri değerlendirmek isteyen Fransa, bu alanda özel ve kamu finansmanını artırmayı amaçlıyor.

Yeniden sanayileşmenin ilkesel olarak yeşil olamayacağını düşünen çevreciler ise yasa metninin karbon nötrden bahsettiğini ancak bunun tüm gezegen sınırlarını içermediği ifade ediyor

Aktivistlerden gelen eleştiriler

Ekoloji aktivistlerinin bir kısmı yeşil sanayi yasa tasarısını iklim sosuna bulanmış yeniden sanayileşme olarak değerlendiriyor. Yasaya karşı yapılan diğer bir eleştiri ise emeklilik yaşının değiştirilmesinden sonra Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un uzlaşmacı bir portre çizmek istemesi. Mart ayında Cumhurbaşkanı Macron ve hükümeti, emeklilik yaşını 62’den 64’e çıkaran yasa tasarısını meclisin oyuna sunmadan Anayasa’nın 49. maddesinin 3. fıkrasını kullanarak yasayı onaylamıştı. 

Yeşil sanayi yasasının amacını anlamakta zorlanan çevreciler ise, yasanın öngördüğü üretim ve tüketim tarzının iklim lehine gerçek bir değişiklik olmadığını düşünüyor. Güneş paneli gibi iklim teknolojisi alanındaki ürünleri Çin’den ithal etmek yerine Fransa’da üretilmesini destekleyen çevreciler ise bunu iklimsel, çevresel ve sosyal bir gereklilik olarak görüyorlar. 

Yeniden sanayileşmenin ilkesel olarak yeşil olamayacağını düşünen çevreciler ise yasa metninin karbon nötrden bahsettiğini ancak bunun tüm gezegen sınırlarını içermediği ifade ediyor. Ekolojik acil durumu unutan bir yasa tasarısı olduğu da yapılan eleştiriler arasında yer alıyor 

Doğa ve çevrenin korunmasına yönelik Fransız dernekler federasyonu France Nature Environnement’e göre ise bu yasa tasarısı yeşil olmaktan çok endüstriyel, “Her türden sanayi faaliyetini hızlandırmak için çeşitli hükümler içeren yasanın gezegen için sürdürülemez bir tüketim düzeyine yanıt vermeyi amaçlayan bir yeniden sanayileşmeyi ‘yeşil’ olarak nitelendiremeyiz.”