Hızlı moda: Atık giysi dağı
uzaydan görüntülendi

Şili’nin kuzeyinde bulunan dünyanın en kurak ve sıcak çölü olan Atmaca’daki kullanılmayan hızlı moda giysilerden oluşan devasa bir çöplük artık uzaydan açıkça görülebiliyor.

Dünyanın her yerinden yüksek çözünürlüklü uydu görüntüleri sunan bir grup bilim insanının geliştirdiği SkyFi uygulaması 10 Mayıs’ta Atmaca Çölü’ndeki atık giysi dağını görüntüledi.

Agence France-Presse’ye (AFP) göre, Bangladeş veya Çin’de üretilen ve ABD, Avrupa ve Asya’daki perakende mağazalara gönderilen, hâlâ büyüyen atılmış veya giyilmemiş giysiler satılmadığında Şili’ye getiriliyor. Bu kıyafetlerin en az 39 bin tonu, Atacama Çölü’ndeki çöplüklerde birikiyor.

SkyFi geliştiricileri, kendi bloglarında uzay görüntülerine yansıyan tekstil çöpünün boyutuna ilişkin, “Çok yüksek çözünürlük olarak sınıflandırılan 50 cm çözünürlüklü uydu görüntüleri kullanılarak çekilmiş olup, fotoğrafın alt kısmındaki yığının şehre göre ne kadar büyük olduğunu göstermektedir. Yığının boyutu ve neden olduğu kirlilik uzaydan görülebiliyor, bu da moda endüstrisinde bir değişime ihtiyaç olduğunu açıkça ortaya koyuyor” diyor.

Kullanılmayan bu giysiler Şili’nin Iquique limanının yanında, şehrin bazı yoksul mahallelerinden yaklaşık bir mil uzakta duruyor. AFP’ye göre bu çöplükte bazen, göçmen ve yerel kadınlar giyebilecekleri veya satabilecekleri eşyalar arama yapıyor.

Dünyanın birçok yerinde üretildikten sonra atılmış veya giyilmemiş giysiler satılmadığında Şili’ye getiriliyor. Bu kıyafetlerin en az 39 bin tonu, Atacama Çölü’ndeki çöplüklerde birikiyor

SkyFi tarafından halka içinde gösterilmiş nokta Atmaca Çölü’ndeki “Kullanılmış dev giysi yığını”nın uzaydan görüntüsü.

Tekstil ürünlerinin yaklaşık yüzde 85’i her yıl çöpe gidiyor

Birleşmiş Milletler’in (BM) 2018 verilerine göre, tüketicilerin moda trendlerine göre uygun fiyatlı erişim sağlamayı hedefleyen hızlı moda endüstrisi küresel karbon emisyonlarının şaşırtıcı bir şekilde yüzde 2 ila 8’ini oluşturuyor.

Business Insider tarafından yapılan bir analize göre ise tüm tekstil ürünlerinin yaklaşık yüzde 85’i her yıl çöpe gidiyor ve moda üretimi çok miktarda su tüketiyor ve nehirleri kirletiyor. Analiz ayrıca, çamaşır yıkamanın bile her yıl okyanusa 500.000 ton mikro elyaf saldığını, bunun da 50 milyar plastik şişeye eşdeğer olduğunu vurguluyor.

Bir İngiliz düşünce kuruluşu olan Ellen McArthur Vakfı da, her saniye bir çöp kamyonunu dolduracak kadar giysinin yakıldığını ve çöp sahasına gönderildiğini söylüyor.

Ancak hızlı moda yine de yükselişte. Pazar araştırma şirketi The Business Research Company’ye göre, hızlı modanın pazar büyüklüğünün 2022’de 106,4 milyar dolardan 2023’te 122,9 milyar dolara çıkması bekleniyor.

Hızlı moda ve çevresel etkileri

Hızlı moda endüstrisinin doğaya etkisi, earth.org’da yayınlanan bir makalede üç ana başlıkta özetleniyor:

Su: Hızlı modanın çevresel etkisi, yenilenemeyen kaynakların tükenmesi, sera gazı emisyonu ve büyük miktarlarda su ve enerji kullanımını içeriyor. Endüstri, bir pamuklu gömlek üretmek için yaklaşık 700 galon ve bir kot pantolon üretmek için 2 bin galon su tüketiyor. Boyama sürecinden arta kalan kirli su ise genellikle hendeklere, derelere veya nehirlere dökülüyor.

Mikro plastik: Markalar, biyolojik olarak parçalanması yüzlerce yıl alan polyester, naylon ve akrilik gibi sentetik elyaflar kullanıyor. Uluslararası Doğayı Koruma Birliği’nin (IUCN) 2017 tarihli bir raporu, okyanustaki tüm mikro plastiklerin yüzde 35’inin polyester gibi sentetik tekstillerin yıkanmasından kaynaklandığını söylüyor. 2015 ‘te yayınlanan The True Cost adlı belgesele göre, dünya her yıl yaklaşık 80 milyar yeni giysi tüketiyor, bu da yirmi yıl önceki tüketimden yüzde 400 daha fazla.

Enerji: Plastik elyafların tekstil ürünlerine dönüştürülmesi, büyük miktarlarda petrol gerektiren ve uçucu partikül madde ve hidrojen klorür gibi asitleri serbest bırakan yoğun bir enerji süreci. Hızlı moda ürünlerinin büyük bir kısmında bulunan pamuğun üretimi de çevre dostu değil. Pamuğun büyümesi için gerekli görülen pestisitler, çiftçiler için sağlık riskleri oluşturuyor. Hızlı modanın neden olduğu bu israfa karşı koymak için giyimde kullanılabilecek daha sürdürülebilir kumaşlar arasında yabani ipek, organik pamuk, keten ve kenevir kullanılabilir.